DE BEVRIJDING
In mei van dit jaar wordt in heel Nederland herdacht dat 75 jaar geleden de Tweede Wereldoorlog eindigde. Daaraan willen wij aandacht besteden door onder andere een ooggetuigenverslag van een voedseldropping en een beschrijving van een ’s-Gravenzander van de reacties in het dorp bij het bericht van de bevrijding.
VOEDSELDROPPING
Op 30 april 1945 werd een extra editie van een in Zuid-Holland verschijnend illegaal blad in ‘s-Gravenzande verspreid (2e jaargang no 209). Dit blad meldde de 36e verjaardag van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana met de bede ” God geve dat zij nog langen tijd voor haar Huis en Volk gespaard moge blijven en dat de tijd van hereniging van Nederland en Oranje spoedig daar zij!“.
Vervolgens werd verslag gedaan van de indrukwekkende voedseldropping op zondag 29 april boven Den Haag. Een oorlogsverslaggever die met de geallieerde vliegtuigen meevloog meldde hierover het volgende:
Boven de Noordzee hadden onze vliegtuigen te kampen met zware regenbuien. We vlogen precies langs de door de Duitschers uitgestippelde route met als bestemming Den Haag, Rotterdam en Leiden. Toen we boven Den Haag kwamen konden we waarnemen dat de straten stampvol menschen waren die met zakdoeken en witte vlaggen zwaaiden. De plaatsen waar het voedsel moest worden afgeworpen waren grasvelden waarop een groot wit kruis gekalkt was. Ten overvloede werden nog lichtsignalen gegeven met lampen die in het midden waren opgesteld. Toen de vliegtuigen de lading hadden neergeworpen was het groene gras wit van de duizenden pakketten. In totaal werd die dag 600.000 kg voedsel gebracht.
Jan Dahmeijer
Over het verloop van de oorlog berichtte het blad nog dat de Britten Hamburg en Bremen hadden veroverd. De Russen en Amerikanen vochten op een gezamenlijk front van 80 kilometer rond Berlijn, waar de strijd haar einde naderde. De Duitschers hielden nog stand in de regeeringsgebouwen en in de Tiergarten. Hierbij werd de opmerking geplaatst dat de Nazi’s hun ondergang kennelijk bij de wilde beesten wilden vieren!
Deze berichtgeving was een onmiskenbaar teken dat het spoedig vrede zou zijn.
Tot zover het verslag in het illegale blad.
‘s-Gravenzande werd niet overgeslagen bij de voedseldropping.
Eén of twee vliegtuigen hebben restant van hun lading gedropt in een weiland gelegen in het Oude Land tussen de tankgracht en Naaldwijkseweg. Dat was sperrgebiet. Maar de zakken zijn toen zonder problemen opgehaald. De inhoud van de juten zakken bestond uit voornamelijk blikken meat and vegetables, grote vierkante blikken welfare biscuits en blikken eierpoeder, thee en koffie, soms chocolade. Tijdens het droppen werd enthousiast gezwaaid naar de piloten van de laag aanvliegende bommenwerpers.
Op 1 mei ging het gerucht door het dorp dat de oorlog de volgende week afgelopen zou zijn.
DE BEVRIJDING VAN ’S-GRAVENZANDE
In 1990 schreef de Historische Werkgroep het boekje “Stad binnen de vesting”, ’s-Gravenzande in de 2e Wereldoorlog. Bij de voorbereiding ervan ontving men, na een oproep in het blad de ’s-Gravenzander, een aantal brieven met verhalen over de oorlog.
In één van deze brieven schreef Johan van Dijk, die aan het einde van de oorlog acht jaar was, terugkijkend op zijn herinneringen het volgende over de bevrijding van s-Gravenzande:
De bevrijding, waar we met z’n allen jarenlang naar hadden uitgekeken, waarvan we ook de schoonste dromen konden hebben, kwam voor ons als kinderen toch geheel onverwacht. We wisten dat onze ouders naar de geheime zenders van de BBC en Radio Holland luisterden via slim weggefrommelde radio’s, die feitelijk ingeleverd hadden moeten zijn.
De ouderen waren dus wellicht al even op de hoogte van wat stond te gebeuren… maar voor ons was het opeens feest.
Het was in de avond van een dag vooraan in mei, toen over de Sand-Ambachtstraat ineens het gerucht de kop op stak dat het VREDE was.
Als bij toverslag verschenen er honderden mensen op straat en zij juichten, vielen elkaar huilend in de armen en prezen God. Het leek wel echt. Het leek wel vrede. Wij juichten mee en dansten mee voor dat onbekende. Vrede.
In groepen en groepjes trok men op naar het dorpscentrum. Bezijden het gemeentehuis bij de winkel van Siem Mantel en de verwoeste winkel “De Goede Verwachting” van Michiel Noordam werd aanvankelijk uitbundig feest gevierd, gehost, gedanst en gezongen.
Heel moedigen zwaaiden met de rood-wit blauwe vlag. Waar kwamen die ineens vandaan?
Zo spontaan als het feest begon eindigde het ook. Iemand riep dat we voorzichtig moesten zijn. De vrede was nog niet helemaal rond en niemand wist hoe de bezetter zou reageren bij het zien van zoveel vreugde over hun nederlaag.
De volgende dag(en) echter verschenen de vlaggen zelfs vanuit de ramen, werd er openlijk feest gevierd, gezongen en zag men de Duitsers met de staart tussen de benen lopen.
Het mooist van al was wel, denk ik, de terugtocht van de Duitsers. Op het koekje van de Zeestraat en de Sand-Ambachtstraat (bij “de Veet” van dokter van Rijn) dromden duizenden ’s-Gravenzanders bijeen toen het Herrnvolkje de aftocht blies. Ontdaan van de illusie de wereld te zullen regeren, berooid, verslagen, uitgefloten en uitgejoeld sjokte men richting Monster en verder.
Het eeuwig treiterende gezang in groepsverband over die heimat was voorbij, de ellende (die naar later bleek hier nog mild was) was over. De tijd van Trees heeft een Canadees brak aan. Vrede. Voor iedere dag die je nu in vrede beleeft kun je een kaars aansteken, kun je alleen maar ontzettend dankbaar zijn. Dat nooit meer…
Jan Dahmeijer
Geef een reactie